اگر بتوانیم این فرهنگ خرافی را که در چهار شنبه پایانی هر سال به بخش سلامت جامعه آسیب میزند که طبق آمار 16 میلیارد تومن فقط هزینه آتش زدن و پرتاب کردن ترقه و نارنجک بوده را با فرهنگ سازی و راه اندازی کمپین به یک کار شادی آفرین مثبت تبدیل نماییم بهترین جهاد در فضای مجازی خواهد بود.

 که متاسفانه به یک روز ختم نمی شود از یک ماه مانده به اتمام سال شروع می شود وبعد از سال نو هم تا پایان تعطیلات ادامه دارد.

وهرچند رسانه در این زمینه فرهنگ سازی می کند ،البته در هفته آخر منتهی به چهار شنبه که فایده ای ندارد ،در حالیکه باید در طول سال در برنامه کودک و نوجوان برنامه ربزی کند تا اثر گزار باشد.

باید مدارس ، منابر در طی سال در باره اثرات مخرب ای شادی سخن بگویند.

 

فرا رسیدن عید نوروز، مستلزم اموری است که هر یک، بیان حکمی مناسب را می‌طلبد. نکاتی را در این زمینه یادآور می‌شویم:

▪ نکته اول، خرید و فروش پول نو:

یکی از امور رایج در آستانه فرا رسیدن اعیاد و به‌خصوص عید نوروز، خرید و فروش پول نو است، مثلاً شخصی صدهزار تومان پول نو را به صدوبیست هزار تومان یا کمتر و بیشتر می‌خرد. آیا این معامله صحیح است؟

پاسخ این است که معاوضه مزبور صحیح است و اشکالی بر آن مترتب نیست؛ مشروط به این‌که معاوضه نقد به نقد صورت پذیرفته و نسیه یا پیش فروش در بین نباشد. علت این است که در معاوضه مزبور، «ربا» محقق نشده است. این‌که ربای قرضی نیست، زیرا فرض بر این است که قرضی صورت نگرفته و مبادله به‌طور نقد به نقد انجام شده؛ و اما این‌که ربای معاوضی نیست، زیرا ربای معاوضی در همه موارد حرام نیست، بلکه در چیزهای وزن کردنی و پیمانه‌ای حرام می‌باشد. بنابراین در چیزهای شمارشی مانند پول و امثال آن، کم یا زیاد بودن یک‌طرف اشکال ندارد. (توضيح‌المسایل محشی، امام خمينى قدس‌سره /2/840‌)

ادامه مطلب :

▪ نکته دوم، فرش‌ها:

دیگر از آن‌چه در آستانه نوروز سروکار با آن بسیار است، خرید و فروش، تعویض یا شست‌وشوی فرش‌ها است. در این زمینه شایسته است به چند مطلب اشاره کنیم:

الف) کم و زیاد: چنان‌چه مثلاً دو فرش کهنه با یک فرش نو مبادله شود، اشکال ندارد. علت این امر از آن‌چه در مطلب نخست بیان نمودیم روشن گردید؛ چراکه فرش‌ها، متری یا عددی مورد معامله قرار می‌گیرند و حرمت ربای معاوضی، مختص به مکیل و موزون است.

این قانون مختص به پول یا فرش نیست، بلکه هر چیزی که شمارشی باشد، چنان‌چه با هم‌جنس خود مبادله شود، گرچه یک‌طرف کمتر و یک‌طرف بیشتر باشد، اشکال ندارد؛ مشروط بر این‌که در همان‌جا مبادله صورت گیرد، اما اگر به صورت قرض باشد، مطلقاً اضافه گرفتن حرام خواهد بود.

ب) فرش نجس: اگر فرش نجس فروخته یا به دیگری هدیه شود، لازم نیست نجاست فرش به طرف مقابل اطلاع داده شود؛ مشروط به این‌که شخصی که فرش نجس را تحویل می‌دهد، سروکاری با تحویل گیرنده نداشته باشد. (وسيلة‌النجاة‌ آیةالله‌العظمی سيدابوالحسن‌ اصفهانى قدس‌سره، با حواشی امام خمینی قدس‌سره /319)

ج) فرش ابریشم: استفاده از فرش و پشتی ابریشم اشکال ندارد و نماز خواندن بر روی فرش هم بی‌اشکال است، زیرا آن‌چه فقها فتوا داده‌اند، حرمت پوشیدن لباس ابریشم طبیعی بر مردان می‌باشد. البته در این حکم (حرمت پوشیدن لباس ابریشم بر مردان) فرقی نیست بین لباس‌های کوچک مانند جوراب و غیر آن و نیز فرقی نیست بین خود لباس یا آستر آن. (نجاةالعباد‌، امام خمينى قدس‌سره /93)

د) حمل بر صحت: فرشی که به قالی‌شویی یا هر مسلمان دیگر تحویل داده شده و متنجس بودن آن به اطلاع وی رسیده است، پس‌از دریافت، بنابر طهارت آن فرش گذاشته می‌شود. علت این امر این است که لازم است کار مسلمان حمل بر صحت گردد؛ و همین‌گونه است نسبت به هر چیز متنجس دیگری که برای تطهیر در اختیار مسلمان قرار داده شود. (این قاعده از قوانین مسلم بین همه فقها است.)

▪ نکته سوم، عیدی و تعلق خمس:

آن‌چه در ایام عید به‌عنوان «عیدی» پرداخت یا دریافت می‌شود، هبه و هدیه محسوب می‌گردد و شایسته است این مسئله را از دو جنبه بررسی نماییم:

الف) پرداخت‌کننده عیدی: بر پرداخت‌کننده عیدی، خمس واجب نیست به شرط این‌که سقف عیدی به مقدار متعارف باشد. زیرا هدیه دادن به مقدار مرسوم، بخشی از هزینه‌های زندگی به شمار می‌رود. پس کسی که عیدی می‌دهد، مال خود را صرف مخارج متعارف زندگی نموده است. تذکر این نکته را لازم می‌دانیم که میزان متعارف بودن سقف و مقدار عیدی به حسب زمان، مکان و موقعیت اجتماعی و خانوادگی اشخاص، متفاوت می‌باشد. (توضیح‌المسایل محشی/2/22)

ب) دریافت‌کننده عیدی: اگر عیدی‌های دریافت شده از سر سال خمسی زیاد بیاید، در این‌که آیا خمس بر آن تعلق می‌گیرد یا نه؟ مسئله محل اختلاف فتاوی است؛ چراکه همان‌گونه که ذکر شد، عیدی نوعی از هبه و هدیه به شمار می‌رود. بنابراین طبق فتوای آن دسته از مراجع تقلید که قائل می‌باشند بر هدیه‌ی دریافت‌شده خمس تعلق می‌گیرد، بر عیدی زیاد آمده (از سر سال) نیز خمس متعلق می‌شود، ولی طبق فتوای آن دسته از مراجع تقلید که قائل به عدم تعلق خمس به هدیه‌ی دریافت‌شده هستند، بر عیدی‌های دریافت‌شده نیز خمس تعلق نمی‌گیرد.

▪ نکته چهارم، نظافت:

یکی از امور رایج در استقبال از نوروز، رسیدگی به نظافت و بهداشت فردی و محیطی می‌باشد، بدین سبب شایسته است در این زمینه نکاتی مورد توجه قرار گیرد:

الف) رعایت نظافت، چیزی است و طهارت شرعی چیز دیگر. مثلاً اگر مکان یا چیز متنجس شده را با دستمال، تمیز نموده و عین نجس را از آن برطرف کردیم، از نظر شرعی هنوز آن مکان یا آن شئ متنجس است، تا این‌که آب کشیده شود.

ب) در مواردی که نجاست یکی از چند چیز، اجمالاً مشخص می‌باشد، لازم است همه آن‌ها تطهیر شوند. مثلاً چنان‌چه می‌دانیم یکی از دو لباس متنجس شده، اما معلوم نیست کدام‌یک بعینه متنجس است، باید هر دو شسته شوند و تا وقتی هر دو تطهیر نگردیده، با هیچ‌یک نمی‌توان نماز خواند. (توضیح‌المسایل محشی/1/454)

ج) همان‌گونه که بی‌مبالاتی در امر طهارت و نجاست ممنوع است، افراط در رعایت این مسئله نیز غیر جایز می‌باشد؛ به‌خصوص با وضعیت کم‌بود آب در کشور. بنابراین، لازم است در این زمینه مانند سایر موارد، از هرگونه اسراف و وسوسه به‌طور جدی پرهیز نموده، پیرو مراجع تقلید باشیم و پا را از حریم فتوای آن بزرگواران بیرون نگذاریم.

▪ نکته پنجم، خسارات:

یکی از اموری که متأسفانه در آستانه نوروز، کم و بیش با آن روبه‌رو هستیم، بحث «خسارت‌ها» می‌باشد. اجمالاً بیان می‌داریم که هرگونه خسارتی که شخصی بر جان یا مال دیگری وارد کند، مدیون می‌شود و لازم است جبران نماید. در این زمینه نکاتی قابل توجه است:

الف) اگر کسی (به‌وسیله ترقه و امثال آن) دیگری را بترساند، به‌طوری که عقل وی زایل شود، یک دیه کامل را شرعاً به او بدهکار می‌شود و چنان‌چه درصدی از هوشیاری وی از بین رود، به همان درصد از دیه کامل بدهکار می‌گردد. (تحریرالوسیلة، امام خمينى قدس‌سره /2/529)

ب) اگر شخصی خانم حامله را بترساند و سبب شود او سقط جنین کند، دیه آن‌را بدهکار می‌شود که باید به والدین جنین بپردازد.

ج) چنان‌چه شخصی به‌وسیله ترقه و امثال آن، بینایی یا شنوایی دیگری را از بین ببرد، یک دیه کامل را بدهکار می‌شود؛ و اگر درصدی از بینایی یا شنوایی کم شود، به همان درصد از یک دیه کامل را مدیون می‌گردد. (تحریرالوسیله/2/ 529)

تذکر دو نکته را در این بخش لازم می‌دانیم:

اول، در ضمان و مدیون شدن واردکننده خسارت، فرقی نیست بین این‌که او بالغ باشد یا نابالغ. زیرا به اتفاق فقها، تمام احکام وضعیه در مورد مکلف و غیر آن به‌طور یکسان جاری می‌شود و ضمان یکی از احکام وضعیه است.

دوم، در ضمان و مدیون شدن واردکننده خسارت، فرقی بین اموال عمومی و خصوصی نیست. اگر بر اثر آتش‌افروزی در شب چهارشنبه آخر سال، اموال عمومی یا خصوصی دچار حریق شود، شخص یا اشخاصی که بالمباشرة دخیل در آن آتش‌افروزی بوده و کوتاهی نموده‌اند، ضامن خواهند بود و موظف می‌باشند خسارت‌های وارده را جبران نمایند.

▪ نکته ششم، باورها:

در زمینه نوروز برخی باورها وجود دارد که ممکن است با یکتاپرستی در تضاد باشد. از این‌رو توجه به مطالبی لازم است:

مطلب اول، اعتقاد به آتش: در چهارشنبه آخر سال، شاهد برخی توجهات و ذهنیات نسبت به آتش هستیم. سؤال می‌شود که آیا این‌گونه باور‌ها، منافی با توحید و سبب کفر است یا خیر؟

پاسخ این است که اشخاص با چنین عقایدی به دو قسم منقسم می‌گردند:

الف) اشخاصی که معتقد می‌باشند آتش، مستقل از خداوند، منشأ خیر و شر است. در این صورت اعتقاد مزبور، سبب کفر و شرک است.

ب) اشخاصی که معتقد می‌باشند آتش مخلوق خداوند است و از خود به‌طور مستقل تأثیرگذار نیست، ولی در عین حال بر این باورند که آتش سبب خوشبختی یا بدبختی می‌شود. در این‌صورت اعتقاد مزبور، سبب کفر و شرک نیست. ولی باید توجه داشت که این یک اعتقاد خرافی است، چراکه آتش هیچ نقشی در خیر و شر ندارد. (المكاسب‌المحرمة والبيع والخيارات، شیخ انصاری قدس‌سره /1/102)

مطلب دوم، سعادت و نحوست: برخی از باورها پیرامون نوروز، مربوط می‌شود به «سعادت» و «نحوست». مانند اعتقاد به نحس بودن روز «سیزده» یا برخی از کارها در پایان سال قبل یا آغاز سال جدید. حال باید دید حکم این‌گونه باورها چیست؟

پاسخ، همان است که در سطور فوق آورده شد. ولی در این بخش، لازم است این نکته را نیز اضافه نماییم که بعید می‌نماید اشخاص، قائل به تأثیرگذاری مستقل ایام در تدبیر جهان باشند. از این‌رو تمام افراد با چنین گرایش‌هایی مسلمان هستند، گرچه دچار خرافات شده‌اند؛ زیرا روزها نقشی در آفرینش ندارند، مگر آن‌چه به طریق معتبر از شارع مقدس رسیده باشد، مانند کراهت تزویج (خواندن عقد زوجیت) در حال قرار گرفتن قمر در برج عقرب. (مصباح‌الفقاهة، آیةالله‌العظمی‌ خويى قدس‌سره /1/253)

▪ نکته هفتم، سفر:

یکی از امور بسیار رایج در ایام عید نوروز، مسافرت می‌باشد و هر ساله شاهد سفرهای روزافزون نوروزی هستیم. از این جهت‌، بحثی کوتاه پیرامون سفر، لازم به نظر می‌رسد. مباحث سفر را در چهار محور خلاصه می‌نماییم:

محور اول، سفر و خمس:

بر هزینه‌ای که صرف سفرهای متعارف می‌شود، خمس تعلق نمی‌گیرد. زیرا فقها در مقام شمارش مئونه، سفرهای واجب، مستحب و مباح را ذکر می‌نمایند. دو نکته در مورد رابطه سفر و خمس قابل طرح است: 1ـ هزینه‌ای که به‌طور متعارف صرف سوغات می‌گردد نیز خمس بر آن، متعلق نمی‌شود. 2ـ کسی که اقدام به سفر حرام کرده (به‌طوری که غرض وی از سفر، انجام معصیت است) باید خمس مخارجی را که در آن سفر نموده بپردازد، زیرا مخارج صرف شده در معصیت، مئونه به حساب نمی‌آید.

محور دوم، سفر و نجات مسلمان:

چنان‌چه در جاده در حال حرکت هستیم و خدای ناکرده شاهد سانحه اشخاصی گشتیم، چنان‌چه امکان دارد، موظف هستیم توقف کنیم و آن اشخاص را از هلاکت نجات دهیم. علت این مطلب آن است که نجات مسلمان تنها بر قشر خاصی مانند هلال احمر و امثال آن‌ها واجب نیست، بلکه یک وظیفه عمومی است. و اگر نجات جان مسلمان بستگی دارد به لمس بدن نامحرم، مثل این‌که مصدوم زن است و نجات‌دهنده مرد یا به عکس، لمس بدن نامحرم اشکال ندارد. البته در این‌گونه موارد، باید به حداقل اکتفا نمود. (وجوب حفظ نفس محترمه و نیز لزوم اکتفا به حداقل درمواردی که همراه با امر خلاف اصل باشد، مورد اتفاق همه فقها است.)

محور سوم، آب موجود در قطار:

آبی که در لوله‌های قطار مسافربری وجود دارد، کر می‌باشد و احکام کر بر آن مترتب می‌گردد. علت این مطلب این است که فقها در تعریف آب کر فرموده‌اند اگر ظرفی را در نظر بگیریم که هر یک از طول و عرض و عمق آن سه وجب‌ونیم باشد، اگر چنین ظرفی پر آب باشد، کر به شمار می‌رود؛ و حال آن‌که به مراتب بیش‌از این مقدار آب در قطارهای مسافربری وجود دارد.

نکته دیگر در این زمینه، این است که اگر به سبب استفاده مسافرین شک کنیم که آب از کر بودن خارج شده یا نه، بنابر کر بودن آب گذارده می‌شود. بلکه تا رسیدن قطار به مقصد، این بناگذاری به حال خود باقی است و نیاز به تفحص هم نیست، مگر آن‌که یقین شود به خروج آب از کر بودن.

محور چهارم، سفر و نماز:

سفر، تأثیراتی در نماز دارد و احکامی در مورد نماز بر مسافر مترتب می‌گردد، برخی از آن‌ها بدین‌ترتیب است:

الف) انسان مسافر لازم است نمازهای چهار رکعتی خود را دو رکعت بخواند. ولی فقها می‌فرمایند این حکم، دارای هشت شرط می‌باشد: 1. سفر او كمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد (هر فرسخ شش کیلومتر است)؛ 2. از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد؛ 3. در بين راه از قصد خود برنگردد؛ 4. نخواهد پيش‌از رسيدن به هشت فرسخ، از وطن خود بگذرد يا ده روز يا بيشتر در جايى بماند؛ 5. براى كار حرام سفر نكند؛ 6. از صحرانشين‌هايى نباشد كه در بيابان‌ها گردش مى‏كنند و هرجا آب و خوراك براى خود و حیوانات همراهشان پيدا كنند مى‏مانند و بعد از چندى به جاى ديگر مى‏روند؛ 7. شغل او مسافرت نباشد؛ 8. به حد ترخص برسد، يعنى از وطنش يا جايى كه قصد كرده ده روز در آن‌جا بماند، به قدرى دور شود كه ديوار شهر را نبيند و صداى اذان آن‌را نشنود. (توضیح‌المسایل محشی/1/183)

ب) مستحب است مسافر بعد از هر نمازى كه شكسته مى‏خواند، سى مرتبه بگويد: «سبحان‌الله والحمدلله و لا اله الاالله والله‌اكبر» و این در تعقيب نماز ظهر و عصر و عشا بيشتر سفارش شده است. بلكه بهتر است در تعقيب اين سه نماز شصت مرتبه بگويد. (همان/733)

ج) به فتوای بیشتر مراجع تقلید، انسان مسافر در چهار مکان مخیر و آزاد است بین قصر (دو رکعتی خواندن) و تمام. آن مکان‌ها عبارتند از: مسجدالحرام، مسجدالنبی صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، حرم مطهر امام حسین علیه‌السلام و مسجد کوفه. (العروةالوثقى، آیةالله‌العظمی طباطبایی يزدى قدس‌سره /2/163)

د) مسافر و كسى كه براى او سخت است نافله شب را بعد از نصف شب بخواند، مى‏تواند آن‌را در اول شب به‌جا آورد (توضیح‌المسایل محشی/1/429)

هـ) خواندن نمازهای مستحبی در سفر اشکال ندارد، به استثنای نافله ظهر و عصر برای مسافری که وظیفه او قصر (دو رکعت خواندن) است. (العروةالوثقى‏المحشى، آیةالله‌العظمی طباطبایی يزدى قدس‌سره /2 /245)

و) خواندن نماز واجب در قطار و اتوبوس (در حال حرکت) جایز نیست، بلکه مسافر باید صبر کند تا قطار و اتوبوس توقف کند و مسافر پیاده شده، نماز واجب را بر روی زمین و با آرامش بدن و رو به قبله بخواند. ولی اگر نماز قضا می‌شود، بر مسافران واجب است كه از راننده بخواهند كه اتوبوس را در مكان مناسبى متوقف نمايد و بر راننده اجابت درخواست آنان واجب است، اما اگر قطار یا اتوبوس توقف نمی‌کند، در این‌صورت لازم است نماز را در داخل قطار یا اتوبوس بخواند. (توضیح‌المسایل محشی/1/841)

و اما حکم نماز در هواپیما فرق می‌کند، زیرا بعضی از هواپیماها اتاق کوچکی به‌عنوان نمازخانه دارند، در این‌صورت چنان‌چه قبله قابل تشخیص بوده و بدن دارای آرامش باشد، عده‌ای از فقها نماز در هواپیما را اجازه می‌دهند. پس در این مورد باید به رساله فقها مراجعه شود. تمام آن‌چه آوردیم در مورد نماز واجب بود، اما نماز خواندن مستحبی در قطار و اتوبوس و هواپیما اشکال ندارد و مراعات قبله و آرامش بدن در آن حال شرط نیست.

ز) اگر نمازی که در سفر فوت شده، دو رکعتی بوده، وقتی می‌خواهد قضای آن‌را به‌جا آورد، باید دو رکعت بخواند، گرچه در وطن باشد. و بالعکس اگر نمازی که در وطن فوت شده، چهار رکعتی بوده، باید قضای آن‌را چهار رکعت به‌جا آورد؛ گرچه در سفر بخواهد آن‌را به‌جا آورد، زیرا فقها فرموده‌اند: حکم‌القضاء حکم‌الاداء (تحريرالأحكام الشرعية على مذهب الإمامية، علامه حلى قدس‌سره /1/39)

ح) چنان‌چه مسافر، در سفر نماز خود را طبق وظیفه دو رکعت خواند و وقتی به وطن برگشت ملاحظه کرد که هنوز وقت هست، لازم نیست نماز را دومرتبه بخواند.

ط) اگر وقت نماز چهار رکعتی داخل شد و انسان هنوز در وطن است، لازم نیست همان‌جا نماز بخواند، بلکه می‌تواند حرکت کند و در سفر نماز را دو رکعتی به‌جا آورد. ولی اگر نخواند و نمازش در سفر قضا شد، قضای آن، دو رکعت است نه چهار رکعت.

ی) بعد از حمد، نمازگزار باید سوره بخواند، ولی چنان‌چه ضرورتی پیش آید، مثل این‌که مسافر می‌ترسد از قطار جا بماند یا در کنار جاده از درنده و امثال آن می‌ترسد، می‌تواند به خواندن حمد اکتفا کند و سوره نخواند. (توضیح‌المسایل /1/544)

ک) نماز قبل از وقت باطل است و مسافر نمی‌تواند به این دلیل که قطار یا اتوبوس قبل‌از وقت نماز حرکت می‌کند، نماز بخواند.

▪ نکته هشتم، آبزیان:

یکی از مراسم نوروز، استفاده از آبزیان است. بدین‌صورت که لاک‌پشت، ماهی یا دیگر جان‌دارانی که در آب زندگی می‌کنند را در معرض گذاشته یا به فروش می‌رسانند. در این زمینه نیز لازم است به چند نکته توجه شود:

الف) خرید و فروش این‌گونه حیوانات که غرض عقلایی (ولو لذت بردن و تفریح ) بر آن مترتب است، اشکال ندارد. (المکاسب‌المحرمة، امام خمینی قدس‌سره /1/248)

ب) تمام آبزیان حرام گوشت هستند، مگر ماهی فلس‌دار (پولک‌دار) و میگو. (توضیح‌المسائل محشی/2/595)

ج) مرده آبزیانی مانند ماهی و لاک‌پشت پاک است، یعنی بدن و لباس را متنجس نمی‌کند، اعم از این‌که داخل آب بمیرد یا خارج آن. (توضیح‌المسایل محشی/1/69)

د) چنان‌چه ماهی زنده از آب گرفته شود، پاک بوده و خوردن آن حلال است؛ به شرط آن‌که پولک داشته باشد. بنابراین، اگر ماهی داخل آب جان دهد، پاک ولی خوردن آن حرام است. (توضیح‌المسایل محشی/2/590)

هـ) کسی که ماهی را از آب می‌گیرد، لازم نیست مسلمان باشد یا نام خدا را ببرد. (توضیح‌المسایل محشی/1/591)

و) فضله آبزیانی از قبیل ماهی و لاک‌پشت پاک است، یعنی لباس و بدن یا ظرفی که در آن قرار دارد را متنجس نمی‌کند. علت این مطلب آن است که فقها فرموده‌اند فقط بول و غائط انسان و هر حیوان حرام گوشتی که خون جهنده دارد نجس است. (توضیح‌المسایل محشی/1/68)

▪ نکته نهم، فضای سبز:

دیگر از آن‌چه در آستانه نوروز مرسوم است، ایجاد فضای سبز اعم از درختکاری یا زراعت می‌باشد که سنتی حسنه و مبتنی بر ارزش‌های دینی و مدنی بوده و صاحبان جوامع روایی نیز بابی را به این مبحث اختصاص داده و روایاتی را از معصومین علیهم‌السلام در این فصل نقل نموده‌اند. مثلاً شیخ حرّ عاملی قدس‌سره (1033ـ1104ه.ق) در کتاب گران‌سنگ «وسایل‌الشیعه» بابی را در این کتاب منعقد نموده است، تحت عنوان «باب استحباب‌الغرس والزرع و سقي‌الطلح والسدر». شایسته است چند روایت را در این زمینه نقل نماییم:

روایت اول:

امام محمدباقر علیه‌السلام نقل می‌کنند: مردی امیرالمؤمنین علیه‌السلام را ملاقات کرد در حالی‌که مقدار زیادی دانه خرما همراه آن حضرت بود. سؤال کرد این‌ها چیست؟ حضرت پاسخ دادند: صد هزار درخت خرما ان‌شاءالله! آن مرد می‌گوید: حضرت علی علیه‌السلام همه آن دانه را کاشتند بدون این‌که از یک عدد از آن‌ها صرف نظر نمایند. (وسایل‌الشیعه/17/41)

روایت دوم:

یزیدبن هارون واسطی می‌گوید از امام محمدباقر علیه‌السلام در مورد کشاورزان سؤال کردم؛ حضرت فرمودند: آن‌ها کسانی هستند که گنج‌های خدا را در زمین زرع می‌کنند و هیچ‌چیز نزد خداوند محبوب‌تر از زراعت نیست. آن‌گاه امام علیه‌السلام ادامه دادند: تمام پیامبران کشاورز بودند، مگر جناب ادریس علیه‌السلام چراکه ایشان خیاط بودند. (وسایل‌الشیعه/17/ 42)

روایت سوم:

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر مسلمانی که درختی را بنشاند یا زراعت کند سپس انسان، پرنده یا چهارپایی از آن بخورد، برای غارس یا زارع صدقه محسوب می‌گردد. (مستدرک‌الوسایل/13/460)

▪ نکته دهم، سال تحویل:

در مورد سال تحویل که همان روز عید نوروز باشد، توجه به نکاتی لازم است:

الف) جشن و دید و بازدید: از محضر مرحوم امام خمینی قدس‌سره سؤال شده: نظر حضرت‌عالى راجع به عيد نوروز چيست؟ آيا همانند عيدهايى كه مسلمانان آن‌ها را جدى مى‏گيرند مثل عيد فطر و قربان، از نظر شرعى ثابت شده است يا اين‌كه فقط روز مباركى محسوب مى‏شود مثل روز جمعه و مناسبت‌هاى ديگر؟

ایشان چنین پاسخ داده‌اند: هرچند نص معتبرى مبنى بر اين‌كه عيد نوروز از اعياد دينى يا ايام مبارك شرعى باشد، وارد نشده است، ولى جشن گرفتن و ديد و بازديد در آن روز، اشكال ندارد، بلكه از اين جهت كه صله رحم مى‏باشد مستحسن است. (توضیح‌المسایل محشی/2/1027)

ب) اعمال و ادعیه: در مورد نوروز، اعمال و ادعیه‌ای وارد شده و لکن دلیل آن‌ها از اعتبار لازم برخوردار نیست. به این استفتاء نیز که از محضر مرحوم امام خمینی قدس‌سره صورت گرفته توجه نمایید:

آيا آن‌چه راجع به عيد نوروز و فضيلت و اعمال آن وارد شده، صحيح است؟ آيا انجام آن اعمال (اعم از نماز و دعا و غيره) به قصد ورود جايز است؟

ایشان چنین جواب داده‌اند: انجام آن اعمال به قصد ورود، محل تأمل و اشكال است، بله انجام آن‌ها به قصد رجا و اميد مطلوب بودن، اشكال ندارد. (توضیح‌المسایل محشی/2/1027)

ج) آن‌چه فقها در رساله‌های عملیه ذکر نموده‌اند، دو عمل مستحبی است یکی غسل (نجاةالعباد/64) و دیگری روزه (نجاةالعباد/170)

▪ نکته یازدهم، سیزده بدر!

در بین ایرانیان چنین رسم شده که در روز سیزده فروردین به بیرون شهر رفته، ساعاتی را در آن‌جا به تفریح می‌گذرانند. در این زمینه نیز نکاتی شایسته طرح است:

1ـ این کار دستور شرعی ندارد، ولی تا وقتی سبب حرام نشود، حرام هم نخواهد بود.

2ـ کسانی که بیرون شهر می‌روند، چنانچه قصد دارند جایی بروند که مجموع رفت و برگشت آن‌ها هشت فرسخ می‌شود، (حدود 48 کیلومتر) همین که از شهر خارج شدند و به مکانی رسیدند که آخرین ساختمان شهر دیده نمی‌شود و صدای اذان شهر هم شنیده نمی‌شود، باید نماز چهار رکعتی خود را دو رکعتی بخوانند و اگر قصد هشت فرسخ ندارند، لازم است نماز خود را چهار رکعت بخوانند.

3ـ کسانی که بیرون شهر می‌روند، اگر بخواهند در زمین بزرگ استراحت کنند یا نماز بخوانند، اشکال ندارد و لازم نیست از صاحب زمین اجازه بگیرند مشروط به این‌که خسارتی وارد نکنند. (توضیح‌المسایل محشی/1/489)

4ـ اشخاصی که بیرون شهر می‌روند، نباید شاخه درخت مردم را بشکنند یا به محصولات مردم آسیب وارد کنند؛ در غیر این صورت مدیون خواهند شد. اما این‌که آیا می‌توانند از زراعت یا درخت‌های دیگران چیزی بخورند یا نه، که از آن تعبیر به حق‌المارة می‌شود، حکم این مسئله روشن نیست و در این مورد، یا باید احتیاط نموده از دست زدن به اموال مردم خودداری نمایند و یا این‌که به رساله عملیه مرجع تقلید خود رجوع کنند.

حجةالاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی
Normal 0 false false false EN-US X-NONE FA