ادیان موجود در زمان امام رضا علیه السلام در خراسان بزرگ

اگر لطف خداوند شامل ایرانیان نشده بود، و امام رضا علیه السلام در تقدیرش سفر به ایران نبود، امروز شاهد شکوفایی دین اسلام از این سرزمین نبودیم .

همه اینها را مدیون حضور امام هشتم در ایران هستیم که با مناظرات علمی؛ توانست اسلام واقعی را به دانشمندان این فرق مختلف معرفی نماید.

دین زرتشتی:

مهم ترین فرقه ها و دین های موجود در قرون اولیه در شرق و شمال شرق فلات ایران که آن را خراسان بزرگ می‌گفتند  و بزرگان و رهبرانشان با امام رضا علیه السلام مناظره کردند، عبارت بودند از دین زرتشتی، در خراسان بزرگ، ریشه‌ی استوار داشته، به طوری که انتشار اسلام با مقاومت‌هایی مواجه بوده است.

موبدان زرتشتی برای اثبات  و برتری دین خود، به مناظراتی با ادیان دیگر  و من جمله اسلام داشتند.لذا مناظرات امام رضا علیه السلام برای رفع ابهام و روشنگری دین اسلام، وجودش در خراسان بزرگ الزامی بوده است.

دین مسیحی:

شهر مرو از زمان ساسانیان شاهد رواج دین مسیحیت بوده است، بنا به روایتی در سال 360 میلادی یکی از شاهزاده خانم های ساسانی توسط کشیش یونانی به نام برشیا، مسیحی شد و این امر باعث رواج مسیحیت در خراسان بزرگ گشت.

 دین یهود:

حضور یهودیان در ایران سابقه دیرینه‌ای دارد، به اندازه‌ی بنیانگذاری هخامنشییان است.

دین مانوی:

مانی فرزند یکی از نجبای عهد اشکانی بود که همزمان با جلوس شاپور اول ساسانی دین خود را معرفی کرد.

مذهب او مخلوطی از زرتشتی، مسیحیت و بودایی بود.

دین مزدکی:

مزدک اندکی قبل از پادشاهی قباد ساسانی ظهور کرد.مذهب مزدکی بر اساس اباحه گری و نفی سلطه اشراف بود.

دین بودایی:

شمال شرق ایران، از دوران ساسانیان در معرض توسعه روز افزون بودیسم بود.در واقع فرقه  بودایی مقارن ظهور اسلام افغانستان را فتح کرده بود . هنگام سفر امام رضا علیه السلام به خراسان  به سرزمین ایران رسوخ کرده بود.

ادیان ابتدایی:

تاریخ ایران شرقی محل تاخت و تاز بیابانگردان از مشرق که به تدریج از عنصر ایرانی خالی  شده بود، محل امواج عظیم این مردمان شد.

مثل هون‌ها، ترکان و مغولان که ساسانیان را خراجگذار خود کرده بودند، همراه خود توتم پرستی، آنیمیسم و باورهای بدوی را به ارمغان آوردند.

ادیان هندی :

شرق ایران از دیر باز محل تجارت و داد و ستد  فرهنگی با تمدن های دره سند بوده است.حتی امروزه هم رسوخ فرهنگ هندی را در سیستان و بلوچستان، در موسیقی سنتی می توان مشاهده کرد.

منبع رضا نامه

وقتی کاروان حکومتی مامون به سرکردگی رجاءبن ابی ضحاک  با حضور نورانی امام رضا به سناباد توس رسید،

در باغ حاکم خرسان به نام حُمید بن قحتبه اسکان یافت.

روزی امام رضاعلیه السلام در حال قرائت قرآنی بود که با قلم خود نگاشته بود.

حمید از امام رضا علیه السلام سئوال کرد این قرآن به خط کیست؟ حضرت فرمود خودم نگاشته ام.

حمید عرض کرد قرآن را به من می فروشید؟ امام پاسخ داد در مقابل باغ می فروشم.

حمید پذیرفت و قرآن را تحویل گرفت. بعد از رفتن حمید امام دستور داد تمام درختان باغ را بریدند.

فردا حمید آمد و  عرض کرد از فروش باغ پشیمان شده ام، امام فرمود نگاه کن  اگر باغی وجود دارد آن را تحویل

بگیر.و قرآن را برگردان.

با این وصف زمین به ملکیت امام رضا علیه السلام درآمد و در سال 203 هجری قمری در آن دفن گردید.