مردم شناسی کوفه

شهر کوفه از شهرهای خیلی عجیب تاریخ است.ما از کوفه چند جور خاطره به یاد داریم. کوفه آنجایی است که امیرالمومنین علیه‌السلام در میان همه کشورهای اسلامی و شهرهای وابسته به مملکت اسلامی، آنجا را برای خلافت خودش انتخاب می‌کند.

این یک امتیاز مثبت است. باز خاطرتان هست که اهل کوفه همراه امیرالمومنین علیه‌السلام در جنگ‌ها شرکت کردند. جنگ جمل را اینها به پایان رساندند. جنگ نهروان را اینها تمام کردند.در جنگ صفین هم قبایل اطراف کوفه و بعضی از قبایل دیگر بودند و همین مردان جنگی آن شهر بودندکه آن جنگ را به پایان رساندند.

باز همین‌ها بودند که بزرگانشان نامه نوشتند و رفتند خدمت امام حسن مجتبی علیه‌السلام که آقا بیا این شهر را در بست می‌دهیم در اختیار شما تشریف بیاورید. باز همین‌ها بودند که بزرگانشان نامه نوشتند به امام حسین علیه‌السلام که انه لیس علینا امام، امامی نداریم، پیشوایی نداریم، خدا این طاغیه را برما مسلط کرده و شما بیا.

باز همین‌ها بودندکه بعد از اندکی ماجرای توابین را رقم زدندکه از نمونه‌های نادر پر شکوه تاریخ اسلام است.باز همین‌ها بودند که می‌بینید سستی‌ها و تنبلی‌ و ضعف‌های روحی و فکری در آن‌ها در بعضی از قضایا به چشم می‌خورد.

باز یک جای دیگر خاطرتان هست که همین مردم کوفه بودند که امیرالمومنین علیه‌السلام از دست این‌ها گله و شکایت می‌کند که چرا وقتی می‌گویم بیایید جنگ نمی‌آیید.و باز همین ها بودند در یک جنگ نابرابر و نا متعادلی در مقابل حسین بن علی علیه‌السلام صف کشیدند و آن فاجعه انجام دادند.

این چیست این آدم‌ها دو جور، دو روحیه دو رو داشتند؟ مسئله کوفه یک مسئله‌ای است به نظر می‌رسد مطالعه روی مردم کوفه بحث جالبی باشد. متخصصین و جامعه شناس‌ها و روانشاس‌ها بنشینند راجع به کوفه صحبت کنند فکر کنند بحث کنند ببینند این چه موجود عجیبی است یک جا آن همه شگفتی از لحاظ جلوه‌های عظیم انسانی نشان داده‌اند یک جا این همه سستی و تنبلی و بی عرضگی چیست؟ مگر دو طبقه‌اند کوفی‌ها؟ دو جنبه و دو جامعه کوفی دارد؟

کوفه یک منطقه‌ای است که زیر فرمان کلمات متین امیرالمومنین علیه‌السلام آن‌چنان ساخته و آب دیده شده که هر چه می‌پرورد یک نهال قابل تربیت است. اصلا زمینه و آب و هوا انسان ساز است. مردان حماسه آفرین تاریخ ساز از همه جا بیشتر در کوفه‌اند.بر اثر تعلیمات و تلقینات آن حضرت در مدت همان چهار سال، کوفه شد یک مهد تشیع.

زادگاه اصالت‌ها و فضیلت‌ها است.لازم نیست که همه کسانی که در آنجا هستند افراد اصیل و با فضیلت  و ایده‌الی باشند.یک طبقه مردم همیشه در یک جامعه نمایشگر شور و خروش آن جامعه هستند. درک کوفه هم یک رگه‌ای از مردم این جور بودند.

اما چون آن گروه اندک در کوفه مایه رعب و هراس حکومت‌های زمان بودند؛ همیشه بدترین عناصر و رذل‌ترین فرمانداران را می‌گماشتند برسر آن شهر و کاری با مردم شهر می‌کردند، چه از لحاظ عمل و اختناق‌، چه از لحاظ تبلیغات مسموم، چه از لحاظ ترویج فقر و بیچارگی میان آن‌ها، که توده مردم ناخودآگاه کشش بیشتری به فساد و انحطاط پیدا کنند.

مردم کوفه در زمان ورود امیرالمومنین علیه‌السلام و اقامت در آن شهر شیعه و طرفدار آن حضرت نبودند.از زمان خلیفه دوم تا آن زمان تقریبا25 سال بود که مجاهدان اسلام از کوفه به جهاد می‌رفتند. در باز گشت با غنایم فراوان زندگی می‌کردند.

ولی شخصیت حضرت و عدالت او با آنها سازگار نبود. طمع زایدالوصف آن‌ها انتظار داشتند از اولین جنگ جمل مانند زمان خلفای گذشته با کوله باری از غنایم و اسیران باز گردند.امام  علیه‌السلام به آن‌ها فرمود: دفاع در جنگ شورشیان جمل که همه از مسلمانان هستند به غیر از آنچه در میدان باقی مانده نمی‌توانید غنیمت بگیرید بر شما حلال نیست.اسیران کفار برای هدایت گرفته می‌شدند این‌ها مسلمانند.

#منبع :کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلام

#ادامه_دارد