خانواده:

نخست این خانواده است که خشت بنیادین شخصیت کودک را بنا می‌کند، و مسؤلیت مستقیم در تربیت دارد و به همین جهت مورد سلام فرشتگان قرار می‌گیرد.
اولین کانون مهم تربیتی است که شخصیت اطفال در رابطه با اخلاق و رفتار اهل خانواده، شکل می‌گیرد. « الْخَبِیثاتُ لِلْخَبِیثِینَ وَ الْخَبِیثُونَ لِلْخَبِیثاتِ وَ الطَّیباتُ لِلطَّیبِینَ وَ الطَّیبُونَ لِلطَّیباتِ أُولئِكَ مُبَرَّؤُنَ مِمَّا یقُولُونَ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ رِزْقٌ كَرِیمٌ» 1در انتخاب همسر و هم شأنی زن و مرد قرآن می‌فرماید: زنان پليد براى مردان پليدند، و مردان پليد براى زنان پليد. و زنان پاك براى مردان پاكند، و مردان پاك براى زنان پاك. اينان از آنچه در باره ايشان مى‏گويند بركنارند، براى آنان آمرزش و روزىِ نيكو خواهد بود.
این نشان از اهمیت کانون خانواده و تأثرات آن‌ها بر یکدیگر است که باید از ابتدا به فکر آن بود.
«بنابراین انسان تحت تأثیر محیط خانواده در برخورد با افراد و مقررات حاکم بر آن به باورهایی می‌رسد که در صورتی که خارج از اصول و فروع دین باشد، تغییر آن در بزرگسالی بسیار سخت و اکثراً غیر ممکن می‌شود.با توجه به این که روح تقلید در بشر اندک اندک تأثیر می‌کند و اصولاً تمامی رفتارهای تربیتی به مرور بر انسان اثر می‌گذارد و این جاست که خانواده و سایر مراکز تربیتی برای انسان به صورت الگو می‌شود و کودک با چنین روحیه‌ای از این و آن، سرمشق و الگو می‌گیرد، تقلید می‌کند، و خود را با شرایط موجود خانواده تطبیق می‌دهد، و اولین الگوهای خود را از اعضای خانواده انتخاب می‌نماید». 2
والدین برای کودک جایگاه ویژه ای دارند و این پدر و مادر هستند که به خصوصیات فرزند آگاهی دارند و از نقاط ضعف و قوت فرزند خبر دارند، و خصوصا وقتی تربیت با محبت عجین می‌شود می‌تواند اعجاز کند.در حقیقت شخصیت کودکان نشان دهنده لایه پنهانی رفتار والدین هستند.
لذا می‌بینیم مولا علی علیه السلام برای ازدواج به برادرش عقیل می‌فرماید: «دختری پاک. با تقوی از خاندانی معروف و صادق و از قبیله‌ای خوشنام و درستکار برای من خواستگاری کن».3 در سیره معصومین برای تشکیل زندگی پاک و خدایی اهمیت بسیاری قایل شده‌اند اینکه برای چه هدفی و چه زمانی و با چه کسانی ازدواج نمایید و برای حفظ این بنیان در چه مکانی اقامت نمایید، لذا طبق دستور اسلام، در جوامع بت‌پرست و فاسد گذشته، مسلمانان هجرت می‌کردند تا خود و خانواده‌شان را از محیط فاسد نجات دهند و بتوانند در محیط پاک فرزندان سالم تربیت کنند.
«برای انتخاب ارکان این بنیان مهم رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: وقتی کسی به خواستگاری دختر شما آمد اگر اخلاق و دینش را پسندیدید با وی وصلت کنید، و جواب رد ندهید، که اگر ازدواج شما برخلاف این دستورات انسانی باشد مفاسد فراوان و گرفتاری‌های زیادی دامنگیرتان خواهد شد». 4
و در روایتی دیگر فرمودند:«لا تَنكِحُوا النِساءَ لِحُسنِهِنَّ فَعَسى حُسنُهُنَّ أن يُرديَهُنَّ و لا لِأموالِهِنَّ فَعَسى أموالُهُنَّ أن تُطغيَهُنَّ و اَنكِحُوهُنَّ على الدينِ» «با زنان بخاطر زیبایی شان ازدواج نکنید؛ زیرا چه بسا که زیبایی آنها موجب تباهی و هلاکتشان می‌شود. برای مال و ثروت نیز با آنان ازدواج نکنید؛ زیرا چه بسا که مال و ثروت نیز آنان را به طغیان و سرکشی وا دارد؛ بلکه براساس دینداری (و با ایمان بودن) با آنها ازدواج کنید.». چون اکثریت نسل تربیت شده هر خانواده رنگ و بوی همان خانواده را دارد.

1نور 26

2دشتی، محمد، مسئولیت تربیت، ص44.

3مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام، ص12.

4 سید رضی، شرح‏ نهج‏ البلاغة، خ 848 ،ابن ابی الحدید، ج 20، ص335.

5سید رضی، شرح‏ نهج ‏البلاغة، خ 848،، ابن ابی الحدید، ج 20 ،ص335 .