مقدمه:

روزولت: ما در این مورد که آیا نقش بزرگی در جهان به عهده بگیریم یا نه، حق انتخاب نداریم این نقش به وسیله سرنوشت و سیر حوادث بر ما مقدر شده است ما مجبوریم چنین نقشی را برعهده بگیریم، تنها تصمیمی که در این زمینه می توانیم بگیریم این است که آیا می خواهیم این نقش را به خوبی ایفا کنیم یا با سستی.

اهمیت و ضرورت بحث 
در خبرها آمد که در دیدار جمعی از نظامی ها با مقام معظم رهبری در تاریخ بیستم فروردین ماه سال1385 معظم له بر شناخت نقاط قوت و ضعف خود و دشمن تاکید فرمودند. نکته مهم دیگر مورد تاکید ایشان توجه دادن به معنویت و کار جدی در این زمینه بود.
یکی در خصوص بررسی نقاط قوت و ضعف دو اصل اساسی مطرح است؛یکی شناخت نقاط قوت و ضعف درونی نظام جمهوری اسلامی برای مواجهه با بیرون و دیگری شناخت فرصتها و چالش ها و تهدیدات بیرونی.
راهبرد مورد نظر نیز با توجه به این اهداف شکل گیرد؛نخست کاهش نقاط ضعف و افزایش نقاط قوت و از سوی دیگر کاهش و تحدید تهدیدها و گسترش فرصت های بین المللی .نقطه قوت یک راهبرد بر اساس الگوی فوق در موقعیت ها ومقتضیاتی است که نظام جمهوری اسلامی ایران بتواند:
- مولفه های قدرت درونی خود را با فرصت های بین المللی موجود پیوند داده ومنافع ملی وامنیت ملی خود را بر این اساس تامین کند.
-همزمان تلاش کند تا تهدیدهای بیرونی با نقاط ضعف درونی پیوند نیابد.چون در چنین شرایطی سیستم بیشترین ضربات را از تهدیدهای بیرونی متحمل خواهد شد.
در قالب همین الگو ،جمهوری اسلامی ایران باید بتواند نقاط قوت خود را بر روی نقاط ضعف دشمن یا دشمنان متمرکز کرده و آن  ها را وادار به تامین حد ممکنی از منافع یا مولفه های امنیت ملی خود نماید .
در دنیای وابستگی متقابل پیچیده نامه ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران به بوش از مولفه های قدرت درونی نظام اسلامی ایران یعنی معنویت و اعتقادات به اسلام عزیز بود که با فرصت های بین¬ المللی از جمله افکار عمومی دنیا پیوند زده شد.اما عملکرد برخی احزاب و جریان های سیاسی می تواند به نقطه ضعف درونی نظام جمهوری اسلامی ایران تبدیل شود تا تهدیدات بیرونی برآن متمرکز شود. پدیده ناتوی فرهنگی درست در همین جا خود نمایی می کند که در این جا به ابعاد مختلف آن به اختصار اشاره می شود.

تعریف مفاهیم
فرهنگ: از فرهنگ به مجموعه دستاورد های معنوی یک کشور یاد کرده اند.به مجموعه توانمندی های که انسان به کمک اندیشه و تفکر در محیط پیرامون (طبیعت) ایجاد می کند نیز فرهنگ گفته اند.از میان تعاریف گوناگون می توان به این تعریف اکتفا کرد که فرهنگ به مجموعه دانش ها ،بینش ها،باورها، آداب و رسوم و سنت های عمومی افراد یک جامعه اطلاق می شود که نسل به نسل منتقل می شود.
ناتو: با صف آرایی کشورهای طرفدار نظام سرمایه داری به رهبری ایالات متحده آمریکا در مقابل بلوک طرفدار سوسیالیسم، به رهبری شوروی در سال 1949، بین آمریکا و کشورهای آلمان غربی،فرانسه،انگلیس، کانادا و در سالهای 1952 -1950 کشورهای کره جنوبی،یونان و ترکیه پیمانی نظامی به نام «ناتو» شکل گرفت و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی به وجود آمد که با ماهیت و قواره نظامی،کارکرد و هدف آن دفاع از پیرامون و پیشگیری از جنگی دیگر بود.
نیکسون رئیس جمهور وقت آمریکا در این زمینه گفت :«ما باید در رقابت با شوروی در دو جنبه پیروز شویم ؛اقتصاد و ایدئولوژی.»
ناتوی فرهنگی: این اصطلاح توسط مقام معظم رهبری ودر جمع دانش جویان ودانشگاهیان استان سمنان در تاریخ 18/8/85 مطرح گردید.
 ناتوی فرهنگی در واقع اتحادیه کنسرسیومی نرم افزاری ،رسانه ای از اعضای ناتو است که با بمباران افکار عمومی جامعه هدف ،تغییر هویت فرهنگی (ارزش ها، هنجار ها، اعتقادات، باور ها ،سمبل ها ونمادها و…)آنان وسپس تغییر رژیم های سیاسی را دنبال می کنند. به عبارت دیگر رویکرد اصلی ناتوی فرهنگی جنگ نرم وهدف اصلی آن نابودی هویت ملی جوامع بشری به ویژه مقابله با ایمان انسانهای است که می خواهند از هویت دینی وملی خود شرافتمندانه دفاع کنند.
اعضای ناتوی فرهنگی با بهره مندی از 57 سال تجربه نظامی گری ،تاسیسات پایه ای هماهنگی رادر حوزه رسانه ها شکل داده اند .در این مجموعه چهار خبر گزاری بین المللی،شبکه های خبری- مانند بی بی سی ،سی. ان .ان ،تاسیسات ماهواره ای که ارسال امواج صد ها شبکه ماهواره ای را برعهده دارند،صد ها روزنامه وهزاران پایگاه خبری وتبلیغاتی را تغذیه می کنند. این تاسیسات ارزش های مشترک غربی را منتشر وتلاش می کنند تا ارزش های مقاوم در برابر خود را کم رنگ واز بین ببرند.

تبار شناسی موضوع
تفکر ناتوی فرهنگی به سال 1920 میلادی برمی گردد که فولر مورخ وتحلیل گر  نظامی بریتانیایی امکان جایگزینی اقداماتی نظیر زائل کردن خرد انسانی ، مغشوش کردن هوش انسانی ومضمحل کردن حیات معنوی واخلاقی یک ملت به وسیله نفوذ در اراده آن ها را ،با وسایل سنتی جنگ ادعا کرد. در آن زمان ، این ادعا توجه چندانی را به خود جلب نکرد. بیست سال بعد که بریتانیایی ها درگیر تلاش گسترده ای در زمینه تبلیغات –نظیر آن چه فولر پیش بینی کرده بود- شدند، اصطلاح« جنگ سیاسی» را به کار بردند.
از سال 1947 تاکنون مرکز اطلاعاتی آمریکا (سیا) برای مسلط شدن بر دنیا وکنترل افکار عمومی آمریکا وسایر نقاط جهان ،اعمال روش های نوین وارائه خدمات در پوشش ابزار ها وتجهیزات مدرن ومدرن تر را در دستور کار خود قرار داد.این مرکز با گسترش فعالیت های خود یک شبکه مخفی وسیع وپیچیده تبدیل شد. یکی از فعالیت های مهم سیا در کشور های مختلف تاثیر گذاری ودر اختیار گرفتن مطبوعات به خصوص روزنامه هاست که در این زمینه اولین اقدام سیا در کشور های جهان سوم به عضویت درآوردن روزنامه ها در اتحادیه مطبوعاتی آمریکایی [یاپا] تحت نفوذش بود.سازمان سیا با فرستادن ماموران خود تحت مامور فنی واخراج روزنامه نویسان ودادن تغییر در کمیت وکیفیت روزنامه ها ، اخبار را طوری منعکس می کند که به هدف های بی اعتبار کردن دولت وایجاد نفاق در بین مردم کشور مورد نظر نایل آید .
روشهای سازمان سیا متکی بر شیوه های روانی ایجاد هرج ومرج اجتماعی از طریق  تاثیر گذاری برافکار عمومی به وسیله مطبوعات و… وهرج ومرج اقتصادی از طریق قطع کمک های خارجی ،تحریم اقتصادی وجلوگیری از  پیشرفت های علمی وفن آوری در نهایت ایجاد تور امنیتی برای عوامل وابسته در درون کشورها ،تقصیر را به گردن دولت ها انداخته ورهبران را در افکار عمومی بی اعتبار می کنند.
در اوج جنگ سرد از 1967 -1950 طرحی محرمانه برای تبلیغات مسموم فرهنگی در اروپای غربی ،توسط بازوی جاسوسی آمریکا، آژانس مرکزی اطلاعات سیا ،به اجرا گذاشته شد ویکی از جنبه های اصلی این طرح پیش برد این ادعا بود که این تبلیغات اصلا وجود ندارد.بخش عمده این مبارزه فرهنگی مخفی بر عهده «کنگره آزادی فرهنگی » قرار داشت که از سال 1950 تا 1967 توسط یکی از عاملان سیا به نام «مایکل یوسلسو »اداره می شد.دست آورد های این انجمن که بسیار قابل توجه بود عبارتند از :  
  ایجاد دفترهایی در 35 کشور ؛
ـ استخدام کارمندان بسیار؛
ـ انتشار بیش از 20 مجله پرآوازه؛
ـ برگزاری نمایشگاهای هنری ؛
ـ ایجاد یک سرویس خبری وسینمایی ؛
ـ سازماندهی کنفرانس های بین المللی ؛
ـ اجراهای عمومی موسیقی و دادن جوایز به موسیقی دانان و هنرمندان؛
ماموریت انجمن یا «کنگره آزادی فرهنگی»سوق دادن دانشوران اروپای غربی به آرامی از مارکسیسم و کمونیسم به سوی دیدی سازگارتر با روش آمریکایی بود.
سازمان سیا برای انجام عملیات جنگ سرد فرهنگی در زمان شرومن 34 میلیون دلار در سال در اختیار داشت.این سازمان در چارچوب این عملیات،شبکه مطبوعاتی جهان شمولی را ایجاد کرد که از ایالات متحده تا لندن ،اوگاندا و خاورمیانه وآمریکای لاتین گسترش داشت.به تعبیر خانم ساندرز ،سیا درمقام «وزارت فرهنگ بلوک غرب »عمل می کرد. در هالیوود،ماموران سیا کارگردانان را ترغیب می کردند که در فیلم های خود سیاه پوستان را هرچه بیشتر نمایش دهند،آنان را آراسته وخوش لباسبه تصویر کشند واز این طریق ایالات متحده را جامعه آزاد ودموکرات بنمایانند.
از سال  1980 تا 1984 آمریکایی ها با کار فکری مداوم در نهایت سند شماره ی 130 شورای امنیت ملی (ان. اس. سی)را به تصویب رساندند.این سند با عنوان «سیاست اطلاعاتی وارتباطی ریگان» در راس اقدامات وبرنامه ریزی های دهه های آینده سیا قرار گرفت.محور های اساسی این سیاست عبارتند از:
- تجدید نظر وتوسعه در ساختارهای اطلاعاتی ،ارتباطی ومیان فرهنگی: ایالات متحده آمریکا در سال 1380 اداره نفوذ راهبردی را تاسیس کرد تا افکار عمومی دنیا را با خود همسو کند.
- باز سازی واصلاح شبکه های رادیو وتلویزیون به منظور دسترسی به مخاطبان مختلف جهانی :ایالات متحده آمریکا در تیر ماه 1382 یک میلیارد دلار بوجه برای راه اندازی شبکه تلویزیونی در خاورمیانه به منظور حمایت از دوستان آمریکا در منطقه تصویب کرد.
- تقویت تکنولوژی وابزار جدید ارتباطی به منظور نفوذ بیشتر در مناطق مختلف جهان
- تحقیقات عمیق تر در سنجش افکار عمومی :نظر سنجی های موسسه (گالوپ) ومجموعه های وابسته به آن مانند «گرانپایه » در ایران که در همین راستا فعالیت داشت.
- استقرار وتوسعه هر چه بیشتر ابزار وشیوه های موثر جنگ روانی در بحران های بین المللی
- تولید وتوزیع نشریات مختلف در حمایت از اصول وارزش های آمریکایی وغربی؛در مقطع کنونی نزدیک به نود شبکه خبری آمریکایی و بیست خبرنگار آمریکایی در کشور ما فعال هستند .
- برقراری ارتباط با نخبگان وعوامل مورد نظر؛ گری سیک – مشاورامنیت ملی کاخ سفید پس از سفری مخفیانه به ایران به خبرنگاران می گوید : چگونه خوشحال نباشم از این که در ایران موج تازه ای بر پا شده که مصمم است طومار حکومت اسلامی را به هم بپیچدوحکومتی نظیر حکومت ایران در دوران شاه وعربستان سعودی را روی کار آورد .من در ایران روشنفکرانی را دیدم که اشاره های ما را دنبال می کنند.
رامین جهانبگلو در شهریور 1385 در مصاحبه با خبرگزاری «ایسنا»طی اظهاراتی از خبر پشیمانی افشاگری می گوید:بنده به دلیل ارتباط با برخی نهاد ها وموسسات آمریکایی دستگیر شدم .ارتباط من با بیگانگان از سال 77 آغاز شدکه به کانادا وسپس به دانشگاه هاروارد رفتم. بعد از این که سه سال در دانشگاه تورنتو تدریس کردم ، سازمانی که مجله دموکراسی در آن منتشر می شد، بورسی را به بنده پیشنهاد کرد که آن بورس را گرفتم وبه واشنگتن رفتم. در  موسسه NED که پول خود را از کنگره آمریکا می گیرد وبیشتر در جهت فروپاشی کمونیزم در اروپای شرقی تاسیس شده بود،مشغول به کار شدم وبعد هم از طریق این موسسه با نهادها ومراکز دیگر مرتبط شدم ودر کنفرانس ها شرکت می کردم تا گزارش نهایی این جلسات را که بیشتر استراتژیک بود ،به مسئولان آن موسسه می دادم. از طریق مسئولان موسسه با افرادی در وزارت خارجه آشنا شدم وکم کم در حلقه ماموران ویژه آمریکا واسرائیل خود را یافتم… به گذشته نگاه می کنم خود را یک قربانی می بینم من فکر می کردم کار دانشگاهی انجام می دهم اما در حلقه ای قرار گرفته بودم که پول آن را سازمان های امنیتی می دادند ومن اسم این مجموعه را امپراطوری می گذارم،
بسیاری از ماموران امنیتی آمریکا واسرائیل از عناصر دانشگاهی هستند وخود را زیر نقاب مراکز فرهنگی وآموزشی پنهان کرده اند . من در این دوران ،برخلاف میلم رودر روی منافع ملی قرار گرفتم، آمریکایی ها برای دست یابی به امپراطوری فرهنگی هزینه های بسیاری کرده اند وشعار آن ها این است که هرکسی که با مانیست علیه ماست ،آن ها برنامه ها وهزینه های بسیاری رابرای منطقه خاورمیانه وکشورهای اسلامی تدارک دیده اند.
پیام اصلی این سندالقای این نکته است که با ارزش های امپراطوری بزرگ فرهنگی نمی توان درگیر شد وپایان تاریخ لیبرال –دموکراسی است.طرح نظریه های ” پایان تاریخ وآخرین انسان ” فوکویاما، “موج سوم “آلوین تافلر ، ” دهکده جهانی  ” جرج اورول  و مک لوهان ،” برخود تمدن های ” ساموئل هانتینگنون ، “جهانی شدن وجهانی سازی” رابرتسون ، هابر ماس وگیدنزونظریه “عدالت جهان ” راولز،پروژه ای برنامه ریزی شده را دنبال کردند.دست اندر کاران این پروژه که وابسته به حلقه نو محافظه کاران آمریکایی هستند ” جهان شمولی” و “جهانی سازی” را پروسه ای محتوم برای بشر امروز معرفی کردند.هانتینگتون در این خصوص معتقد است ؛با توسعه ارتباطات بین الملل ،فرهنگ های ضعیف در فرهنگ های قوی تر ادغام می شود ودر نهایت دو فرهنگ عظیم ، فرهنگ اسلامی وفرهنگ غربی باقی خواهند ماند که رودرروی هم قرار می گیرند. او چنین القا می کند که تمدن غربی باید بیش از پیش انسجام خود را حفظ کند تا فائق آید .
سخنان صریح دبیر کل ناتومبنی براین که ما نیازمند ناتویی هستیم که در رویارویی با مسائل جهانی واکنش نشان دهد؛ عملیانی شدن نظریه های مذکور است. دبیر کل ناتو قدرت گرفتن جهان اسلام وگسترش آن در جهان را تهدیدی جدی برای غرب تلقی می کندوکارکرد نظامی را برای مقابله کافی نمی داند .وی و دیگر کارشناسان نظامی این سازمان براین باورند که کارکرد فرهنگی ناتو در بدنه کشورهای اسلامی راحت تر وسریع تر نفوذ می کند .ناکارآمدی تیم نظامی ناتو در افغانستان وعراق ونیاز به تیم غیر نظامی در همین راستا قابل طرح است.
 در چنین فضایی مقام معظم رهبری در 18 /8/85 با اشاره به مقاله ای ناتو فرهنگی را این گونه مطرح کردند :
باندهای بین المللی زر وزور برای تسلط بر منافع ملت ها ، سازمان نظامی ناتو تشکیل داده بودند ، اکنون برای نابودی هویت ملی جوامع بشری و تحقق بیشتر اهدافشان در پی تشکیل ناتو فرهنگی هستند تا با استفاده از امکانات زنجیره ای ، متنوع و بسیار گسترده رسانه ای ، سررشته تحولات سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور ها و ملت ها را به دست بگیرند باید هوشیارانه این مساله را زیر نظر داشت .

زمینه های ناتوی فرهنگی
 زمینه های تغییر رویکرد آمریکا به ناتوی فرهنگی وتغیی موضع ازحمله به دفاع را در موارد زیر می توان خلاصه کرد:
الف: کارآمدی اسلام در تقابل با هژمونی غرب که شاخصه های چالش ها وبحران های غرب عبارتنداز :
1. حاکمیت  هفتاد درصدی مجاهدین در مجلس افغانستان،
2. حاکمیت اصولگرایان در ایران ؛
3. پافشاری ایران در مسئله انرژی صلح آمیز هسته ای و ورودش به مرحله صنعتی غنی سازی ؛
4. حاکمیت ائتلاف شیعی و اصولگرا در عراق ؛
5. رای مردم فلسطبن به جنبش اسلامی حماس؛
6. پیروزی حزب الله بر اسرائیل وحامیان او؛
7. پیروزی شیعیان در انتخابات مجس در بحرین؛
ب: تناقضات وناکارآمدی لیبرال دموکراسی: دموکراسی غرب را گرفتار پارادوکسی جدی در مناطق مختلف جهان به ویژه جهان اسلام کرده است.
با توجه به این زمینه ها ، غرب با تشکیل ناتوی فرهنگی به مبارزه جدی با فرهنگ های مغایر با فرهنگ آمریکایی وغربی پرداخته اند که برایموفقیت خود از تمام ابزارهای رسانه ای ، ماهواره ای ،تبلیغی و… استفاده می کنند. تا با مدل اندلسی – که بدتربین  مدل فرهنگی مهندسی برای جهان اسلام است – مبانی وارزش ها را سست کنند.

                                                                                                                      ادامه دارد…