. همراه و همیار فراز و فرودهای زندگی
از مهمترین معیارهای انتخاب همسر، همراهی او در شرایط سختی و روزهای راحتی است که اگر همسران در زمانهای مختلف زندگی با شناخت و مدیریت درست بتوانند از تمامی امکانات و تواناییهای خود بهره برده و همدیگر را یاری رسانند، نه تنها مشکلات زندگی به راحتی حل خواهد شد، بلکه زمینه موفقیت‌های بیشتر را فراهم خواهد کرد، بخصوص در ابتدای زندگی که معمولا برای بیشتر زوج ها، شرایط مادی و اقتصادی به خوبی و به طور کامل فراهم نیست، این همیاری و همراهی، بیشتر لازم است.
در این زمینه، حضرت زهرا(س) بهترین همراه و همیار صبور و شکیبای حضرت علی(ع) در تمامی شرایط سخت و دشوار زندگی بودند. در ابتدای زندگی آن بزرگواران، زندگی فقیرانه‏‌ای را آغاز کردند، زیرانداز آن‏ها پوست گوسفندی بود که شب بر روی آن می‏خوابیدند و در روز به شتر آبکش خود بر روی آن علوفه می‏‏دادند. رواندازشان نیز تکه عبای مندرس یمنی بود که آن‏قدر بزرگ نبود که هم‏زمان هم‏روی سر و هم پایشان را بپوشاند. بالشی از چرم داشتند که درونش با لیف خرما پرشده‏ بود؛ اما علی‏رغم همه این شرایط سخت، هنگامی‏که علی(ع) از جهاد و جبهه جنگ برمی‏‌گشت، فاطمه(س) استقبال گرمی از او می‏کرد، شمشیر او را گرفته و می‏‌شست. در تمام فعالیت‏‌های علی(ع) او را همراهی می‏کرد و نسبت به مسائل او و جامعه حساسیت نشان می‏داد و به این شكل با همراهی، همفكری و رغبتی كه در خود نشان می‏داد خستگی‏‌ها و مرارت‏‌های بیرون را از جسم و روح او دور می‏کرد.
در شرح این شرایط سخت و میزان همراهی حضرت زهرا(س) در تحمل سختی‏ها و مرارتهای زندگی و درک والای آن حضرت از شرایط همسر خویش نقل شده است: «روزی امام علی(ع) به همسر بزرگوار خود فرمود: فاطمه جان! آیا غذا داری تا رفع گرسنگی کنم؟ آن بانوی بزرگوار پاسخ داد: خیر! سوگند به خدایی که پدرم را به نبوت و شما را به امامت برگزید، دو روز است که در خانه غذای کافی نداریم. امام علی(ع) با تأسف فرمود: فاطمه جان! چرا به من خبر ندادی تا غذا تهیه کنم؟ فاطمه(س) فرمود:‏ای ابوالحسن! من از پروردگار خود حیا می‏کنم که چیزی از تو درخواست کنم که فراهم کردن آن در توانت نیست».
در مقابل حضرت علی(ع) نیز ایشان را در انجام امور سخت خانه مساعدت و همراهی می‏نمود تا تحمل این سختی‏ها بر آن حضرت آسان باشد. حضرت زهرا(س) این همیاری را این‏گونه برای پدر بزرگوار خویش نقل می‏کند: «یا رسول‏الله هر دو دستم به علت آرد كردن گندم با آسیای دستی ورم‏کرده، ‏زخم شده است. دیشب را تا صبح به آرد کردن گندم مشغول بودم و علی نیز فرزندانم حسن و حسین را نگهداری می‏کرد.»
به همین دلیل بود که آن بانوی بزرگوار با صبر مثال ‏زدنی‏ای که داشتند بهترین سکینه و مایه آرامش همسر خود محسوب می‏شدند، تا آن اندازه که حضرت امیر نگاه عاشقانه به چهره همسر گرامی خود را مایه زدودن تمامی غم و اندوه‏ها توصیف می‏فرمودند: «سوگند به خدا، من زهرا(س) را تا آن هنگام كه خداوند او را به‏‌سوی خود برد، خشمگین و مجبور به كاری ننمودم، او نیز مرا خشمگین نكرد و هیچ‏گاه موجب ناخشنودی من نشد… من هرگاه به چهره زهرا(س) نگاه می‏کردم هرگونه غم و اندوه از من برطرف می‏شد.» و حضرت فاطمه(س) نیز خطاب به همسرش می‏گفت: «علی جان! جانم فدای تو! جان و روح من سپر بلای جان تو! یا ابوالحسن همواره با تو خواهم بود. چه در خیر و نیكی به سر ببری، چه در سختی‏ها و بلاها گرفتار شوی، همواره با تو خواهم بود.»
حضرت زهرا(س) به این گفته خود حقیقتاً عمل نمود تا آنجا که وقتی حضرت علی(ع) را با اکراه و اجبار برای گرفتن بیعت به مسجدالنبی می‏بردند، بانوی دوعالم، برای دفاع از علی(ع) تا درب مسجد آمد و در تأکید بر یاری همسرش چنین فرمود: «به خدا سوگند،‏ای سلمان! از درب مسجد مدینه پا بیرون نمی‏گذارم، تا آنکه پسرعموی خود را با چشمان خودم سالم ببینم.»
مقام معظم رهبری با استعانت از این ویژگیهای زندگی مشترک آن حضرات معصومین(ع) مجموع این ویژگیها را با تعبیر «سازگاری» عنوان نموده و به زوجهای جوان توصیه می‏کنند: «سازگاری در زندگی، اساسِ بقایِ زندگی است و همین است که محبّت می‏آفریند. همین است که موجب برکات الهی می‏شود. همین است که دلها را به هم نزدیک کرده و پیوندها را مستحکم می‏کند.»
همچنین می‏فرمایند: «قناعت کنید، از قناعت خجالت نکشید. بعضیها خیال می‏کنند که قناعت مال آدمهای تهیدست و فقیر است و اگر آدم داشت، دیگر لازم نیست قناعت کند. نه، قناعت یعنی در حدّ لازم، در حد کفایت، انسان توقّف کند».

هنر خانه داری و همسر داری
یکی از وظایف زوجین در خانواده، گرم نگه داشتن این کانون مهربانی است. در خصوص عمل به این معیار مهم، هر یک از زوجین وظایفی دارند که با نگاهی به شیوه و رفتار حضرت علی و زهرا(س) در زندگی بیشتر قابل درک است.
معیار مهم حضرت زهرا(س) برای گرم نگه داشتن کانون خانواده، عبادت پروردگار به عنوان بهترین زینت باطنی مومن است، موضوعی که باید در حفظ و پایداری آن به عنوان عاملی که زوجین را از افتادن در ورطه بسیاری از خطاها و لغزشها در جامعه امروز حفظ میکند، توجه وافر داشت. چنانکه حضرت حضرت صدیقه طاهره(س) به این موضوع تا آن اندازه توجه داشت که در شب عروسی خود نیز به عبادت پرداخت. نقل است که در شب ازدواج، امام على(ع) فاطمه زهرا(س) را نگران و گریان دید، فرمود: «چرا ناراحتى؟ پاسخ داد: در پیرامون حال و رفتار خویش فكر كردم، به یاد پایان عمر خویش و منزلگاه دیگر به نام قبر افتادم كه امروز از خانه پدر به خانه شما منتقل شدم و روزى دیگر ازاینجا به‏طرف قبر و قیامت خواهم رفت، در این آغازین لحظه‏های زندگى، تو را به خدا سوگند می‏دهم كه بیا تا به نماز بایستیم تا با هم در این شب خدا را عبادت كنیم.»
علاوه بر این رفتارِ عملی معنوی، آن حضرت به زینت‏های ظاهری برای جلب رضایت همسر خویش و آرامش بخشی بسیار توجه داشتند. در سیره و منش آن حضرت نقل است که همواره بر آن بود در محیط خانه و خانواده، خوش‏بو و آراسته باشد و موهبت زیبایی و جمال بی‏مانندش را تنها برای همسرش علی(ع) نمایان می‏ساخت و همیشه نزد خود عطر نگه می‏داشت. ام‏سلمه می‏گوید: «از ریحانه پیامبر خدا(ص) عطر خواستم و گفتم: سرورم! آیا عطر و بوی خوشی نزد خویش دارید؟ ایشان فرمود: آری و بی‏درنگ شیشه عطری آورد و اندکی از آن را بر کف دستم ریخت. بوی خوشی از آن برخاست که هرگز به مشامم نرسیده بود.» حتی آن بانوی گرامی اسلام در واپسین لحظه‏های زندگی‏اش به این موضوع توجه داشت و به اسماء فرمود: «عطر مرا که همیشه خود را با آن عطرآگین می‏کردم، بیاور».
این آموزه‏های رفتاری به خوبی نشان میدهد که برای اینکه کانون عشق و محبت خانواده گرم بماند، علاوه بر اینکه همسر باید خود را در خانواده جذاب و مایه آرامش و سکون قرار دهد، شوهر نیز باید با رعایت تقوا و پاکدامنی، به همسر خویش توجه داشته و از برقراری هرگونه رابطه پرخطری پرهیز کند تا بتواند عشق و علاقه به همسر خویش را همواره گرم و پر نشاط نگه دارد.
مقام معظم رهبری در این خصوص اینگونه توصیه می‏فرمایند: «اسلام که راجع به حجاب حرف می‏زند، آیات قرآن که راجع به حجاب حرف می‏زند، راجع به حدود زن و مرد با یکدیگر دستور دارد، این به خاطر خود مردم است، به خاطر همین خانواده‏هاست. همین دخترهای جوان که شوهرشان را می‏خواهند از دست ندهند، این پسرهای جوان که زن محبوبشان را می‏خواهند از دست ندهند، این، بدون حجاب و بدون رعایت نمی‏شود، آیاتِ قرآن این طور حکمت آمیز و عمیق است.»

هنر تقسیم کار در خانواده
از مهمترین مسائلی که با بروز و ظهور صورتهای جدید زندگی و بخصوص اشتغال همسران در بیرون از خانه، رعایت آن بیشتر در زمانه حاضر احساس میشود، مشارکت در کارهای خانه است. مقام معظه رهبری در این باره راهکار تقسیم کار را ارائه میدهند که حلال بسیاری از نزاعهای خانوادگی است: «وقتی دو نفر در کنار هم قرار می‏گیرند و همسر می‏شوند، بعضی از وظایف وجود دارد که بین اینها مشترک است. مانند کشیدن بارهای خانواده، همکاریهای گوناگونی که در راه بردن خانواده مؤثر است. اینها باید با هم همکاری کنند. این کارها بین زن و مرد مشترک است. حداکثر این است که تقسیم کار شود. گاهی تقسیم کار هم نمی‏کنند امّا بهترش این است که تقسیم کار هم بشود. بخشی از کارها را زن انجام می‏‏دهد، بخشی از کارها را مرد انجام می‏دهد. مثل همه‏‌ی همکاریهایی که وجود دارد؛ مثل همه‌‏ی همسنگریها.»
عمل به این توصیه با توجه به شیوه رفتار حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) در خانواده خویش بیشتر قابل درک است. چراکه با وجود آنکه رسول خدا(ص) در اولین شب ازدواج علی(ع) و زهرا(س) كارهای خانه و بیرون از خانه را میان آنان تقسیم نمود و فرمود: «خمیر كردن آرد و پختن نان و تمیز كردن و جارو زدن خانه به عهده فاطمه(س) باشد و كارهای بیرون منزل از قبیل جمع‏آوری هیزم و مواد غذایی را علی(ع) انجام دهد»، اما با این حال در روایت است که حضرت علی(ع) در کارهای خانه به همسر خویش کمک می‏کرد. امام صادق(ع) در این باره می‏فرماید: «امیرالمؤمنین(ع) برای منزل هیزم می‏آورد، آب تهیه می‏کرد، منزل را جارو می‏کرد، در پاک کردن عدس کمک می‏کرد. فاطمه علیهاسلام هم گندم و جو آرد می‏کرد، خمیر درست می‏‌نمود و نان می‏پخت.»