ضرورت تحقق عینى و عملى فرهنگ انتظار در جامعه اسلامى و در عصر غیبت‏
فرهنگ «انتظار» اگرچه فرهنگى ارزش آفرین و تعالى بخش است، اما تحقق ارزش‏هاى این فرهنگ متعالى مستلزم تعامل و مشاركت همگانى براى عمل به آموزه‏هاى مهدوى و تحقق عینى ارزش‏هاى دینى و الهى در جامعه اسلامى است، و هیچگاه به‏ معناى نشستن و در انتظار ماندن نخواهد بود. به‏ همین‏ دلیل فرهنگى را شكل مى‏‌دهد كه عامل تغییر و تحول ارزشمند و صحیح است. مقام معظم رهبرى در مورد معنا و مفهوم «انتظار» مى‌‏فرمایند: «انتظار حركت است؛ انتظار سكون نیست؛ انتظار رها كردن و نشستن براى این‏كه كار به خودى خود صورت بگیرد، نیست. انتظار حركت است. انتظار آمادگى است. این آمادگى را باید در وجود خودمان، در محیط پیرامون خودمان حفظ كنیم. و خداى متعال نعمت داده است به مردم عزیز ما، به ملت ایران، كه توانسته‏‌اند این قدم بزرگ را بردارند و فضاى انتظار را آماده كنند. این معناى انتظار فرج است. انتظار فرج یعنى كمر بسته بودن، آماده بودن، خود را از همه جهت براى آن هدفى كه امام زمان(ع) براى آن هدف قیام خواهد كرد، آماده كردن. آن انقلاب بزرگ تاریخى براى آن هدف انجام خواهد گرفت. و او عبارت است از ایجاد عدل و داد، زندگى انسانى، زندگى الهى، عبودیت خدا؛ این معناى انتظار فرج است.»
بنابراین لازم است كه علاوه بر ترویج بزرگداشت عید بزرگ نیمه شعبان كه جایگاه بسیار والایى در اندیشه شیعى دارد، با برنامه ‏ریزى‏‌هاى درست و هدفمند در جهت عملى نمودن فرهنگ انتظار گام برداریم و اقداماتى انجام گیرد كه از یكسو بصیرت و آگاهى همگانى نسبت به شرایط حاكم بر جهان و مظلومیت ملت‏هاى مختلف صورت پذیرد و از سوى دیگر، با ایجاد وحدت همگانى میان ملت‏هاى مسلمان و عمل به تعالیم الهى، زمینه‏سازى مبارزه با طاغوت‏هاى زمان با هدف عدالتگسترى و ظلم ستیزى فراهم گردد.
با توجه به این معنا و مفهوم از انتظار است كه در روایات اسلامى براى شیعیان در دوران غیبت وظایف و انتظاراتى توصیف شده است تا با رفتار و كردار دینى و اجتماعى خود جامعه‏‌اى مهدوى را سامان دهند و زمینه ظهور آن حضرت را فراهم نمایند. در ادامه به برخى از این ویژگى‏ها اشاره مى‌‏نماییم:
۱- ذكر بیان خصوصیات و ویژگى‏هاى امام دوازدهم و ارزش و بركات وجودى آن حضرت كه در روایات اسلامى از آن تعبیر به «خورشید در پس ابر» شده است و گرامى داشتن كرامات و فضائل آن حضرت در نزد محبان و منتظران.
۲- توجه به جایگاه والاى معنوى و انسان ‏ساز «نیمه شعبان» در میان شیعیان و ترویج اعمال خاص این مناسب در شب و روز آن همانند احیاى نیمه شعبان و خواندن ادعیه خاص این ماه همچون مناجات شعبانیه؛
چنان‏كه در سیره اولیاى الهى و در توصیه‏‌هاى آنان به این روز و ماه مبارك توجه خاص شده است. حضرت امام(ره) در سیر و سلوك معنوى خود به این ماه مبارك و ادعیه‏ هاى معرفت بخش آن توجه ویژه داشتند و در این ‏رابطه‏ فرمودند: «ماه رمضان، ماه نبوت است و ماه شعبان، ماه امامت. ماه رمضان، لیله‏القدر دارد و ماه شعبان، شب نیمه شعبان دارد كه تالى لیله ‏القدر است. ماه رمضان مبارك است براى این‏كه لیله ‏القدر دارد و ماه شعبان مبارك است براى این‏كه نیمه شعبان دارد. ماه رمضان، مبارك است كه قرآن بر او وارد شده است و ماه شعبان مبارك است كه ادعیه ائمه(ع) در او وارد شده است. ماه مبارك رمضان كه قرآن‏را وارد كرده است، قرآن مشتمل بر تمام معارف و تمام مایحتاج بشر است و ماه شعبان كه ماه امامان است، ادامه همان حقیقت است و همان معانى در تمام دوره ‏ها.» (صحیفه نور، ج‏۲۰، ص‏۸۲)
۳- ترویج فرهنگ معنوى انتظار با اشعار به جایگاه دعا براى تعجیل در فرج حضرت مهدى(ع) به‏ عنوان راهكارى براى ایجاد مطالبه و خواست عمیق عمومى جامعه اسلامى براى آمدن آخرین عدالت گستر حقیقى بشر؛
باتوجه به این هدف است كه در روایات منقول از ائمه هدى(ع) و نیز خود آن حضرت(ع)، عمده‏ترین وظیفه عصر غیبت «دعا براى تعجیل فرج» عنوان شده است؛ در توقیع «اسحاق بن یعقوب» كه محمدبن عثمان آن‏را دریافت كرده است، حضرت مهدى(عج) فرموده اند: «وَ أَكثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعجِیلِ الفَرَجِ، فَإِنَّ ذلِكَ فَرَجُكُم؛ براى تعجیل در گشایش، زیاد دعا كنید زیرا این، گشایش و آسایش شما خواهد بود.»
۴- آگاهى‏ بخشى نسبت به حقایق رخ داده در عالم با هدف ایجاد انقطاع و ناامیدى بشر از حكومت‏ها و اقدامات بشرى؛
چنان‏كه مشخص است دنیاى امروز در چنبره رسانه‏اى حكومت‏هاى مستكبر جهان قرار داشته و آنان به هر وسیله‏ جوامع مختلف را از حقیقت اقدامات خود دور نگه مى‏دارند تا موانع سد راه سیاست‏هاى ظالمانه خود را محو كنند. به‏ همین‏ دلیل از مهم‏ترین اقدامات براى زمینه‏ سازى ظهور حضرت حجت(ع)، اطلاع ‏رسانى همگانى و ارتقاء دانشى و معرفت بخشى عمومى است تا ملت‏هاى مظلوم جهان از حقیقت امر آگاه شده و با ناامیدى از شیوه مدیریت حاكمان خود، به شكل واقعى امیدوار به ظهور مصلح حقیقى شوند. باتوجه به این موضوع است كه امام صادق(ع) از عوامل زمینه ساز ظهور حضرت را اینچنین بیان مى‏فرمایند: «إِنَّ هذَا الأَمرِ لا یَأتیكُم إِلاّ بَعدَ أَیاسٍ؛ این امر [ظهور ]محقّق نخواهد شد، مگر بعد از مأیوس شدن [مردم‏].» هم‏چنین امام رضا(ع) فرمود: «فَإِنَّهُ إِنَّما یَجى‏ءُ الفَرَجُ عَلَى الیَأسِ وَ قَد كانَ الَّذینَ مِن قَبلِكُم أَصبَرَ مِنكُم؛ به درستى كه گشایش، بعد از یأس و ناامیدى خواهد بود و كسانى هم كه قبل از شما بوده‏اند بیش از شما صبر پیشه كرده بودند.»
5- ارتقاى فكرى و فرهنگى جامعه با اقدامات عملى و تحقق عینى عدالت؛ ازجمله عوامل زمینه ساز ظهور، اقدامات عملى فردفرد جامعه اسلامى در جهت تحقق عینى ارزش‏ها و مبانى اسلامى در جامعه است تا با سامان دادن جامعه‏اى مهدوى و ارزش‏هاى آن، زمینه ظهور فراهم شود و جامعه‏ اى الگو براى جوامع دیگر كه مبتنى بر اندیشه‏ هاى سكولار و لیبرال هستند، شكل گیرد. چنان‏كه در دعاى عهد مى‏ خوانیم: اَللهُمَّ إِنّى أُجَدِّدُ فِى صَبیحَةِ یَومِى هذا وَ ما عِشتُ فِیهِ مِن أَیّامِ حَیاتِى عَهداً و عَقداً وَ بَیعَةً لَهُ فِى عُنُقى، لا أَحُولُ عَنها، وَ لا أَزُولُ أَبَداً؛ پروردگارا من در صبحگاه امروز عهد و پیمانى كه برگردنم است، تجدید مى‏كنم كه هرگز آن‏را از گردنم برندارم و از آن جدا نشوم. اگر آمادگى، شرط حضور و ظهور باشد و از سوى دیگر، این امر به دست انسان صورت گیرد، طبیعى است كه او مى‏ تواند در تعجیلِ ظهور ایفاگر نقش مهمّى باشد.

• مسأله انتظار فرج حضرت مهدى(ع)، تا به امروز امید را در دل مظلومان و مستضعفان جهان زنده نگه داشته و علاوه بر آن، بهترین ‏انگیزه براى قیام و مبارزه حق طلبانه علیه مستكبران جهان بوده و هست. مهم‏ترین تحول شكل ‏گرفته برمبناى این فرهنگ تعالى بخش، انقلاب اسلامى ملت مسلمان ایران است كه با اتكا به این آموزه امید بخش انجام شد و به پیروزى رسید.

فرهنگ انتظار؛ زمینه ساز مبارزات مردمى و انقلابى جهان با الگوپذیرى انقلاب اسلامى‏
با امید به وعده حقیقى الهى یعنى برپایى حكومت عدالت گستر مهدوى در جهان، تمامى دل‏هاى امیدوار و مظلومین جهان در تمامى اعصار و دوران‏ها نه تنها از تلاش براى اقامه احكام الهى و شریعت اسلام از پاى ننشسته، بلكه همواره با امید به ظهور حضرت، با هر وسیله و طریق ممكن به‏ دنبال زمینه‏ سازى براى برپایى حكومت عدل و عدالت آن منجى رهایى بخش اقدام نموده‏ اند. بنابراین مسأله انتظار فرج حضرت مهدى(ع)، تا به امروز امید را در دل مظلومان و مستضعفان جهان زنده نگه داشته و علاوه بر آن، بهترین‏ انگیزه براى قیام و مبارزه حق طلبانه علیه مستكبران جهان بوده و هست. مهم‏ترین تحول شكل‏ گرفته برمبناى این فرهنگ تعالى بخش، انقلاب اسلامى ملت مسلمان ایران است كه با اتكا به این آموزه امید بخش انجام شد و به پیروزى رسید و نه تنها رهایى ملت مسلمان ایران از چنگال طاغوتیان زمان را تحقق بخشید بلكه الگوى بسیارى از جریان‏هاى انقلابى و مبارزاتى علیه حكومت‏هاى ظلم و جور خویش گردید و جوانان مومن منطقه و جهان اسلام با دیدن رشادت‏ها و مجاهدت‏هاى جوانان مسلمان و غیور ایرانى در عرصه‏ هاى مختلف جنگ تحمیلى و سال‏هاى پس از آن تا به امروز كه دستاوردهاى مختلفى در عرصه‏ هاى گوناگون به همراه داشته است، امیدى تازه یافته و حركت‏هاى جهادى خود را سامان داده‏اند و حماسه‏ هاى‏بى ‏بدیلى خلق كرده ‏اند كه مثال بارز آن در شكست داعش در عراق با همكارى و مجاهدت نیروى بسیج مردمى عراق و نیز مقاومت شجاعانه و در عین حال مظلومانه ملت مسلمان یمن در مقابل حملات اعتلاف عبرى -عربى مى‏باشد كه به حق باید گفت بهترین تجلى فرهنگ مهدویت و مبارزه با طاغوت با الگوگیرى از انقلاب اسلامى ایران است و امید است كه به پیروزى نهایى منجر گردد.
مقام معظم رهبرى این حركت عظیم را حاصل حركت پیروزى بخش انقلاب اسلامى مى‏دانند كه بر مبناى فرهنگ انتظار شكل گرفت: «تشكیل نظام جمهورى اسلامى یكى از مقدمات این حركت عظیم تاریخى است. هر اقدامى در جهت استقرار عدالت، یك قدم به سمت آن هدف والاست. انتظار معنایش این است.»
بنابراین وظیفه ما ملت منتظر ایران این است كه در این زمانه كه انقلاب اسلامى و حركت عظیم مردم ایران با جان نثارى و ایثار و شهادت و مبتنى بر فرهنگ انتظار شكل‏گرفته، همگى مجدانه و ایثارگونه در راستاى تحقق عدالت و ارزش‏هاى اسلامى تلاش كنیم و این انقلاب را به دست صاحب اصلى آن حضرت ولى عصر(ع) برسانیم. انقلابى كه مستضعفین عالم كه گرفتار شر و ظلم ظالمان زمان در نقاط مختلف عالم شده‏اند، بدان چشم امید دوخته‏اند و منتظرند تا با ظهور حضرت به رهایى و آزادى دست یابندو عدالت اجتماعى عینى و واقعى را تجربه كنند.

نیمه شعبان؛ ولادت حضرت قائم(ع) و روز جهانى مستضعفان،‏ امید مستضعفان جهان به حكومت عدل آخرین منجى بشریت است‏
•هدف از بعثت انبیاء الهى از حضرت آدم تا حضرت خاتم(ص) طبق بیان قرآن كریم، عبادت خداوند و تحقق عدالت و قسط در عالم و مبارزه با ظلم و هواپرستى و دنیاطلبى و هدایت بشر به صراط مستقیم سعادت و رستگارى عنوان شده است. آیه ۳۶ سوره نحل در این ‏رابطه مى‏فرماید: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِى كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولاً أَنِ اعْبُدُواْ اللهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ؛ همانا در بین هر امتى، رسولى فرستادیم كه خدا را عبادت كنید و از طاغوت بپرهیزید.» آیه ۲۵ سوره حدید نیز مى‏‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ همانا فرستادگانمان را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان كتاب و میزان را فرو فرستادیم تا زندگى مردم بر پایه قسط استوار گردد.» و نیز آیه ۱۵ سوره شورى كه مى‏فرماید: «وَقُلْ آمَنتُ بِمَا أَنزَلَ اللهُ مِن كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَیْنَكُمُ؛ بگو: به آنچه خدا فرستاده از كتب الهى ایمان دارم و به من امر شده است كه عدل را در میان شما برپا دارم.»
تحقق این اهداف متعالى مستلزم برپایى حكومتى است كه در آن اصول فرامین الهى در قالب كاملترین نسخه هدایت بشر به سعادت اخروى و دنیوى یعنى دین اسلام به نحو كامل اجرا گردد و با تحقق آن ‏جامعه‌‏اى سراسر دینى شكل گیرد كه بستر و زمینه سعادت بشر را فراهم سازد و نیز با اجراى عدالت و قسط در جامعه و سركوب نمودن ظالمان، حق مظلومان عالم را به آنان اعطا نماید.
اما این جبهه حق طلبانه و هدایت گرانه در جدال و تقابل همیشگى با دنیاپرستان و هواخواهان و به‏ اصطلاح قرآن، طاغوتیان زمان بوده و این دشمنان، پیامبران و اولیاى الهى و دعوت حق طلبانه آنان را سد راه خواسته ‏ها و تمایلات خود قلمداد نموده و درصدد حذف آنان به هر شكل ممكن بوده‏اند. آنگونه كه شاهد شهادت مظلومانه امامان معصوم (ع) شیعه به‏ عنوان جانشینان برحق پیامبر خاتم و تنها والیان آخرین دین الهى در طى سال‏هاى پس از رحلت حضرت رسول(ص) بوده ایم.
باتوجه به این موضوع، تقدیر الهى بر آن مقدر گردید كه آخرین ذخیره الهى و چراغ هدایت بشر یعنى امام دوازدهم، حضرت مهدى(ع) بعد از شهادت پدر بزرگوار خویش، در سایه غیبت قرار گرفته و هدایت پیروان خویش را به دور از دیدگان عموم عهده دار شوند. مولودى كه از سال‏ها قبل از ولادت آن حضرت در نیمه شعبان سال ۲۵۵یا ۲۵۶ ه. ق، وجود مقدس حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار(ع) بر آن خبر داده بودند تا شیعیان آمادگى پذیرش آن‏را داشته و امید و انتظار خود براى حكومت آخرین عدالت گستر الهى را از دست ندهند و با متابعت حقیقى از دستورات ائمه اطهار(ع) و عمل به شریعت اسلام و مبارزه با ظالمان عالم، زمینه ساز ظهورش گردند. فرزندى كه رسالت نهایى و ناتمام انبیا و امامان را به انجام خواهد رساند كه همانا برپایى حكومت عدل و قسط و برچیدن بساط ظالمان و ستمگران عالم خواهد بود؛ وعده‏اى كه نور و امید را در دل مظلمومان عالم از همان آغاز تا كنون زنده نگه داشته و به انتظارش نشسته‏اند. پیش بینى‏اى كه در بین شیعیان قبل از ولادت آن حضرت، از حضرت رسول(ص) تا پدر بزرگوار ایشان نسل به نسل منتقل و تكرار شد و قلب شیعیان را امیدوارتر كرده و مى‏كند. چنان‏كه در روایتى این‏گونه وعده داده شده است كه: «از امام حسن عسكرى(ع) فرزندى تولد خواهد یافت كه تخت و كاخ جباران و ستمگران را واژگون خواهد كرد و عدل و داد را جانشین ظلم و ستم ستمگران خواهد نمود.»
با توجه به این هدف نهایى غیبت است كه حضرت امام خمینى(ره) در بیانات خود مى‏ فرمودند: «قضیه غیبت حضرت صاحب، قضیه مهمى است كه به ما مسائلى (را) مى‏ فهماند، مِن‏ جمله این‏كه براى یك همچو كار بزرگى كه در تمام دنیا، عدالت به‏معناى واقعى اجرا بشود. در تمام بشر نبوده كسى الا مهدى موعود كه خداى تبارك و تعالى او را ذخیره كرده است براى بشر. هر یك از انبیا كه آمدند، براى اجراى عدالت آمدند و مقصدشان هم این بود كه عدالت را در همه عالم اجرا بكنند، لكن موفق نشدند، حتى رسول(ص) كه براى اصلاح بشر آمده بود و براى اجراى عدالت آمده بود و براى تربیت بشر آمده بود، باز در زمان خودشان موفق نشدند به این معنا و آن كسى‏كه به این معنا موفق خواهد شد و عدالت را در تمام دنیا اجرا خواهد كرد، نه آن هم این عدالتى كه مردم عادى مى‏ فهمند كه فقط قضیه عدالت در زمین، براى رفاه مردم باشد، بلكه عدالت در تمام مراتب انسانیت، فقط براى حضرت مهدى موعود است كه عدالت را در تمام عالم گسترش بدهد.» (صحیفه نور، ج‏۱۲، ص‏۲۰۷)
مقام معظم رهبرى نیز به همین موضوع اشاره كرده و ویژگى بارز نیمه شعبان را «امید بشریت» عنوان نموده و می‏فرمایند: «روز نیمه شعبان روز امید است. این امید، مخصوص مجموعه شیعیان یا حتّى مخصوص امت مسلمان هم نیست. اصلِ امید به یك آینده روشن براى بشریت و ظهور یك موعود، یك منجى، یك دست عدالت‏ گستر در سرتاسر جهان، تقریباً مورد اتفاق همه ادیانى است كه در عالم سراغ داریم. غیر از حالا دین اسلام و مسیحیت و یهودیت، حتّى ادیان هند، بودایى و ادیانى كه نامى از آن‏ها هم در ذهن اكثر مردم دنیا نیست، در تعلیمات خود یك چنین آینده‏اى را بشارت داده‏اند. این در واقع امید بخشیدن به همه انسان‏ها در طول تاریخ است و پاسخگوئى به نیاز انسان‏ها به این امید، كه حقیقتى هم با آن بیان شده است.»